مسجد ایاصوفیه یکی از معروف ترین و دیدنی ترین بناهای موجود در ترکیه و شهر استانبول است. این مسجد که پیش از این کلیسای ارتدوکس در زمان امپراتوری روم شرقی یا بیزانس بوده اکنون علاوه بر مسجد یک موزه نیز می باشد از این رو به نام مسجد و موزه ایاصوفیه شهرت دارد. این نکته جالب است بدانید که این مسجد که زمانی کلیسا بوده به مدت هزار سال بزرگ ترین کلیسا و بنای مذهبی در دنیا بوده است. تا اینکه کلیسای مشهور سویل در اسپانیا این عنوان را از ایاصوفیه ربود و پایانی بود بر بلامنازع بودن بزرگی این کلیسا در دنیا. بنای اولیه کلیسایی این مسجد در قرن ششم میلادی در امپراتوری بیزانس ساخته شده. در سال 1453 با اشغال استانبول توسط سپاه عثمانی و استقرار امپرواتوری عثمانی در این منطقه سلطان محمد دوم پادشاه عثمانی دستور تغییر کاربری این کلیسا را به مسجد اعلان کرده و دستور تغییر آن را صادر کرد. با این تغییر کاربری این مسجد از نظر الگوی معماری مدلی شد برای سایر امکان مذهبی دیگر در امپراتوری عثمانی که بسیاری از مساجد دیگر از این الگو در ساخت بنای خود استفاده کردند. جالب است بدانید که نام صوفیه از نام یکی از اساطیر یونانی به نام صوفیا است که به معنای خدای هوشمندی و فراست است. طول این مسجد در طولانی ترین قسمت 82 متر و عرض آن 73 متر است و ارتفاع آن در بالاترین قسمت گنبد 55 متر است. این مسجد در میدان سلطان احمد استانبول قرار دارد و با اضافه شدن بناها و مناره ها و بازسازی در سال 1935 به موزه تبدیل شده و درخدمت گردشگری کشور ترکیه قرار گرفته است.
مسجد ایاصوفیه در دوره امپراتوری بیزانس به سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتین اول ساخته شد. و بعد در قرن ۶ میلادی توسط جاستنیانوس مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. برای بازسازی بنا دو معمار به نام‌های ایسیدوروس (از میلتوس یا سوکلی فعلی) و آنتییوس (از تراللس یا آیدنلی فعلی) ماموریت یافتند. بنا با کار ۱۰ هزار کارگر در طول پنج سال و تحت نظر ۱۰۰ استاد باشی تکمیل شد و به تاریخ ۲۷ آرالیک ۵۳۷ افتتاح شد. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، سلطان محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به معمار سنان دستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند.در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد؛ علاوه بر این لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله،محمد،ابوبکر،عمر،عثمان،علی،حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین گردید. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده‌است. ارتفاع گنبد بزرگ این مسجد از سطح زمین ۵۵ متر و قطر آن ۳۱ متر می‌باشد که بوسیله ۴۰ پشت‌بند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شده است. مسجد ایا صوفیه از عجایب هفتگانه دنیای امروز می باشد.